БОР НИТРИДІНІҢ НЕГІЗІНДЕ МАТЕРИАЛ ҚҰРЫЛЫМЫНА ЖОҒАРЫ ҚЫСЫМ МЕН ТЕМПЕРАТУРА ЖАҒДАЙЛАРЫНДА МЕХАНИКАЛЫҚ БЕЛСЕНДІРУДІҢ СИНЕРГЕТИКАЛЫҚ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ.
DOI:
https://doi.org/10.31489/2020No1/19-25Кілт сөздер:
бор-нитридті нанокристалл, механикалық активтендіру, химиялық тазарту, модификация, жоғары қысым мен температура, құю.Аңдатпа
Мақалада жоғары қысымда және температураларда гексагональды бор нитридінің механикалық белсендіруден және пісіруден кейінгі бор нитридінің негізіндегі материалды зерттеу нәтижелері қарастырылған. Алынған материалдың құрылымы мен фазалық құрамы материалды алу технологиясына және синтездеу шарттарынанкүшті тәуелділікте екендігі көрсетілген. Механикалық белсендіруден кейін бор нитридінің ұнтағын химиялық тазартуы бордың гексагональды нитридінің температура фазасының төмендеуіне әкеледі. Пісіру процесіндегі жоғары қысым кристаллит өлшемі 50 нм-ге жуық бордың куб нитридінің негізінде материалдың қалыптасуына ықпал етеді. Бор нитридінің алюминиймен қосымша модификациясы және екінші механикалық белсендірумен бірге пісіру қысымын 7.7-ден 5.5 ГПа-ға дейін төмендетеді. Сонымен бірге бұл рекристаллизация процесінің салдарынан бордың куб нитридінің түйіршіктерінің өсуіне әкеледі.
References
Novikov N.V., Klimenko S.A. Tools made of superhard materials. Moscow, Mashinostroyeniye Publ., 2014, 608 p. [in Russian] 2 Vityaz P.А., Gritsuk V.D., Senyut V.Т. Synthesis and applications of superhard materials. Minsk, Belorussian Science, 2005, 359 p. [in Russian] 3 Horiuchi S., Huang J.Y., He L.L., Mao J. F., Taniguchi T. Facilitated synthesis of cubic boron nitride by a mechanochemical effect. Phil. mag. A. 1998, Vol. 78, No. 5, pp.1065 –1072. 4 Sokolov A.N., Shulzhenko A.A., Tkach V.N., Budyak A.A. Investigation of the effect of mechanical activation of hexagonal boron nitride on the phase transformation into cubic modification. Rockcutting and metal-working tools – equipment, technology for its manufacture and use. Kiev: V. Bakul Institute for Superhard Materials, 2005, Issue 8. pp. 149-154. [in Russian] 5 Vityaz P.A., Senyut V.T., Gameza L.M., Stefanovich A.A., Mosunov E.I., Kovaleva S.A. Investigation of attritor and thermobaric treatment on the structure and properties of a material based on boron nitride. Proceedings of the III Int. Workshop «Nanostructured Materials –2004: Belarus – Russia». Minsk, Belarus, 2004, pp. 154-155.[in Russian] 6 Senyut V.T., Kovaleva S.A., Mosunov E.I., Stefanovich A.A. Structural and phase transformations in boron nitride during attritor treatment. Chemistry for sustainable development, 2009, Vol. 17, No. 6, pp.647–652. 7 Vityaz P.A., Senyut V.T. Synthesis and application of nanostructuralsuperhard materials of tool appointment. Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Physical-technical series, 2015, No. 3, pp. 60-76. [in Russian] 8 Batsanov S.S., Gavrilkin S.M., Bezduganov S.V., Romanov P.N. Reversible phase transformation in boron nitride upon pulsed mechanical action. Inorganic materials, 2008, Vol.44, No.11, pp.1332–1334. 9 Senyut V.T., Kovaleva S.A., Gamzeleva T.V., Grigorieva T.F. Investigation of the structural features of boron nitride after mechanical activation in attritor and planetary mill followed by agglomeration at high pressure and temperature. Chemistry for sustainable development, 2016, Vol. 24, No. 2, pp.169–175. doi.org/10.15372/KhUR20160208. 10 Bezhenar N.P., Konoval S.M., Garbuz T.A., Bozhko S.A., Belyavina N.N. Solid solutions in cBNAl and cBN-Al-TiB2 systems obtained at high pressures and temperatures. High Pressure Physics and Technology, 2011, Vol.21, No 1, pp.38-45. http://nbuv.gov.ua/UJRN/PhTVD_2011_21_1_6. 11 Golubev A. S., Kurdyumov A. V., Pilyankevich A. N. Boron nitride: structure, properties, production. Kiev, Naukovadumka Publ., 1987, 200 p. [in Russian] 12 Vasilevsky I. N., Pobol I. L., Leusenko A. A. Study of the effect of electron beam heating on the kinetics of phase transformations and properties of boron nitride. New materials and technologies, Minsk, 1994, pp. 60–61. [in Russian] 13 Senyut V.T., Vityaz P.A., Kovaleva S.A., Mosunov E.I., Valkovich I.V., Gamzeleva T.V. Synthesis of polycrystalline cubic boron nitride from hexagonal boron nitride after mechanical activation and modification with aluminum. Inorganic Materials: Applied Research, 2016, Vol. 7, No.1, pp. 53–57.
