Кең атмосферлік нөсерлерді зерттеуде шешілмеген мәселелерге шолу және «АДРОН-55» үшін қондырғыны оның фондық сипаттамаларын жақсарту үшін модификациялау жобасы.
DOI:
https://doi.org/10.31489/2023No1/73-79Кілт сөздер:
ғарыштық сәулелер, кең атмосферлік нөсерлер, аса жоғары энергиялы бөлшектер, иондану калориметрі, енетін құқраушыАңдатпа
Мақалада кең атмосферлік нөсерлердің зерттеу саласындағы заманауи мәселелерге шолу және оларды зерттеуге арналған жұмыстар келтірілген. Соңғы онжылдықта нейтрондық құраушысының бар екендігі туралы сенімді дәлелдер алынғаны және бұл құраушы ғарыштық сәулелердің табиғатын зерттеуге бағытталған тәжірибелік қондырғыларды жобалау кезінде ескерілуі керек екендігі көрсетілді. Сондай-ақ адрондық калориметрдің қорғанысын оның жұмыс көлемінен тыс пайда болатын жылдам нейтрондардың әсерінен қорғау үшін өзгерту ұсынылады, бұл алынған мәліметтерді түсіндіруге теріс әсер етеді. Атап айтқанда, егер енетін құраушының табиғатын ашуға тырысатын болсақ, онда бұл әсер ең маңызды болып саналады. Курчатов институтындағы ПИК жоғары ағынды ғылыми-зерттеу реакторының биологиялық қорғанысын зерттеу полиэтиленнің боры бар каучукпен бірге мұндай нейтрондардан тиімді қорғанысты қамтамасыз ете алатынын көрсетті. Сонымен қатар боры бар полиэтиленді пайдалану қорғанысты айтарлықтай жақсартуға әкелмейді, бірақ оның құнын айтарлықтай арттырады. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, адрондық калориметрді жылдам нейтрондардың әсерінен қорғауды арттыру үшін қорғаныстың модификациясы ұсынылады.
References
Hess F. V. On the Observations of the Penetrating Radiation during Seven Balloon Flights. History and Philosophy of Physics, 2018, p. 15.
Dedenko L.G., Fedorova G.F., Fedunin E.Yu. The GZK Paradox and Estimation of Energy of the Primary Cosmic Rays. Proceedings of the 28th Intern. Cosmic Ray Conference. 2003, pp. 643-646.
Kulikov G.V., Khristiansen G.B. On the size distribution of extensive atmospheric showers. JETP lett. 1959, Vol. 35 (8), No. 3, pp. 635-640.
Stanev T. Cosmic Rays and Etensive Air Showers. Elastic and Diffractive Scattering. Proceedings, 13th International Conference, Blois Workshop, CERN, Geneva, Switzerland, 2009, p. 7.
Nikolsky S.I., Feinberg E.L., Pavluchenko V.P., Yakovlev V.I. HEW particles in superhigh energy cascades. Preprint FIAN, 1975,Vol. 69. [in Russian]
Dremin I.M., Yakovlev V.I. Topics on Cosmic Rays. 60th Anniversary of C.M.G. Lattes. Campinas. 1984,Vol. 1, p. 122.
Zhang B.-B., Zhang Z.J., Zou J.-H. A hyper flare of a weeks-old magnetar born from a binary-neutron-star merger. High Energy Astrophysical Phenomena, Nanjing 210093, China, 2022, p. 17. doi: 10.48550/arXiv.2205.07670.
Pan Y.Y., Li Z.S., Zhang C.M., Zhong J.X.. Study on the magnetic field strength of NGC 300 ULX1 Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 2022, Vol.513, Issue 4, pp. 6219-6224.
Zatsepin G.T., Kuzmin V.A. About the upper limit of the spectrum of cosmic rays Letters to ZhETF. 1966, Vol. 4, No. 3, pp. 114-117. [in Russian]
Greisen K. End to the Cosmic-Ray Spectrum? Physical Review Letters. 1966, Vol. 16, No. 17, pp. 748-750.
Arahonian F.A., Timokhin A.N., Plyasheshnikov A.V. On the origin of highest energy gamma-rays from Mkn 501. A&A 2002, Vol. 384, No. 3, pp. 834-847, doi: 10.1051/0004-6361:20020062.
Fargion D., De Sanctis Lucentini P.G., Khlopov M.Y. How can we explain last UHERC anisotropies? arXiv:2210.14365, 2022, 10, 25p. Available at: https://inspirehep.net/literature/2170955
Schegolev O.B. Study of hadronic features of air showers by the method of registration of thermal neutrons. Available at : https://www.inr.ru/rus/referat/disser16.html, (June 2, 2016). [in Russian].
Erlykin A.D., Machavariani S.K. About origin of a break in the energy spectrum of cosmic rays. KSF FIAN. 2021, No. 2, 27p. [in Russian]. doi:10.1140/epjc/s10052-021-09700-w
Stenkin Yu.V., Dzhappuev D.D., Valdes-Galicia J.F. Neutrons in extensive air showers. Nuclear physics. 2007, Vol. 70. No. 6., pp. 1123–1135. [in Russian]
Sadykov T.Kh., Argynova A.Kh., Argynova K.A. The research of interactions of cosmic radiation particles by the hybrid ionization calorimeter method. et al. NNC RK Bulletin. 2019, No. 4.,pp. 28-33. [in Russian]
Sadykov T.Kh., Argynova A.Kh., Zhukov V.V. Modernization of peripheral detectors of the Tian-Shan ionization-neutron calorimeter "Adron-55". Proceedings of NAS RK. Series of physico-mathematical, Vol. 338, No. 4, 2021, pp. 65-74. [in Russian]
Dobrzynski L., Blinowski K. Neutrons and Solid State Physics. London: Ellis Horwood Limited, 1994, 306p.
Serge E. Experimental Nuclear Physics, Vol. II. New York/London: Willey/Chapman and Hall, 1953, 600p. Available at: https://www.amazon.co.uk/Experimental-Nuclear-Physics-Segre-Morrison/dp/B000M0XHZ8
Stenkin Yu.V., et al. Study of "neutron bursts" with Mexico City neutron monitor. Astroparticle Physics. 2001,Vol. 16. No. 2, pp. 157-168.
Gromushkin D.M., Bogdanov F.A., Lakhonin A.A. Low-background n-detector for studying the neutron component of EAS. ECHAYA. Vol. 49. No. 1, 2018. [in Russian]
