16O+12С ядролық жүйенің өзара әсерлесу потенциалдарының энергетикалық тәуелділігін жартылай микроскопиялық тәсілімен зерттеу.
DOI:
https://doi.org/10.31489/2022No3/39-44Кілт сөздер:
серпімді шашырау, фолдинг моделі, материя тығыздығының таралуы, NN өзара әсерлесуАңдатпа
Төмен энергияда ауыр иондардың жеңіл ядроларымен соқтығысу процесін зерттеу ядролық физикада, термоядролық энергетикада және астрофизикада маңызды. Кулондық тоскауылға жақын энергияда сипатталған ядролық жүйенің жоғары дәлдік мәндерін термосинтез ішіндегі жеңіл ядролар синтезін басқару үшін қолданады. Күн, плазма және жұлдыздардағы жеңіл ядролар реакциялардын қимасын анықтаған потенциалдармен, параметрлерімен зерттеуге мүмкіндік бар. Мақалада ядро-ядролық өзара әрекеттесу процесін сипаттайтын микроскопиялық тәсілі ұсынылған. Эмпирикалық мәндерін эксперименттік деректерге сәйкестіру негізінде анықтайтын феноменологиялық тәсілде қиманы жақсы сипаттайтын потенциалдармен параметрлер жиынтығын көптеп табуға болады. Бірақ олардың қайсысы шынайы деген сұрақ туындайды. Сондықтан микроскопиялық түрде құрылған фолдинг потенциалдармен оның параметрлерімен қосымша сипаттау қажет. Сол себептен ядролық потенциалдың жорамал бөлігі оптикалық модель негізінде, ал нақты бөлігі екілік фолдинг модельде сипаттайтын жартылай микроскопиялық талдау жасалды. Фолдинг потенциал әсерлесетін нуклондардың матрицалық элементіне негізделген тиімді нуклон-нуклондық өзара әрекеттесу және нуклондардың таралу тығыздығына тәуелді құрылады. Талдау нәтижесінде ЕLab=20, 24, 36 МэВ энергияларда 16О+12С ядролық жүйенің эксперименттік қималарын жақсы сипаттайтын дифференциалдық қималары және оңтайлы параметрлер анықталды. Нақты микрофолдинг потенциалдар негізінде сипатталған дифференциалдық қималардың нормалау коэффициентері N=0,85-1,0 аралығында анықталды..
References
Khoa D.T., Knjaz'kov O.M. Obmennye effekty v yadro-yadernyh potencialah i yadernoe raduzhnoe rassejanie. Fizika jelementarnyh chastic i atomnogo yadra. 1990. Vol. 21, No. 6, pp. 1456-1498. [in Russian]
Tanihata I., Hamagaki H., Hashimoto O. Measurements of interaction cross sections and nuclear radii in the light p-shell region. Physical Review Letters. 1985. Vol. 55, No.24, pp. 2676. doi.org/10.1103/PhysRevLett.55.2676.
Khoa D.T. α-nucleus optical potential in the double-folding model. Physical Review C. 2001. Vol.63, No.3, pp. 034007. doi.org/10.1103/PhysRevC.63.034007.
Von Oertzen W., Khoa D.T., Bohlen H.G. At the end of the rainbow an understanding of nuclear matter. Europhysics News. 2000. Vol.31 No.2, pp. 5-9.
Kobos A.M., Brown B.A., Lindsay R. Folding-model analysis of elastic and inelastic α-particle scattering using a density-dependent force. Nuclear Physics A.1984. Vol. 425, No.2, pp. 205-232. doi: 10.1016/0375-9474(84)90073-3.
Lukyanov V.K., Zemlyanaya E.V. Total cross sections for nucleus-nucleus reactions within the Glauber-Sitenko approach for realistic distributions of nuclear matter. Physics of Atomic Nuclei. 2004. Vol.67, No.7, pp.1282-1298.
Anantaraman N., Toki H., Bertsch G.F. An effective interaction for inelastic scattering derived from the Paris potential. Nuclear Physics A. 1983. Vol.398, No.2, pp. 269-278. doi.org/10.1016/0375-9474(83)90487-6.
Satchler G.R. Direct Nuclear Reactions. Oxford Univ. Press, New York, 1983.
Bertsch G., Borysowicz J., McManus H. Interactions for inelastic scattering derived from realistic potentials. Nuclear Physics A. 1977. Vol.284, No.3, pp. 399-419. https://doi.org/10.1016/0375-9474(77)90392-X.
Khoa D.T, Oertzen V.W, Bohlen H.G. Double-Folding Model for Heavy ion Optical Potential: Revised and Applied to Study 12C and 16O Elastic Scattering. Physical Review C.1994. Vol.49, pp.1652-1667.
Ehrenberg H.F., Hofstadter R., Meyer-Berkhout U. High-energy electron scattering and the charge distribution of carbon-12 and oxygen-16. Physical Review. 1959. Vol.113, No.2, pp. 666.
De Jager C.W., De Vries H., De Vries C. Nuclear charge-and magnetization-density-distribution parameters from elastic electron scattering. Atomic data and nuclear data tables. 1974. Vol.14, No.5, pp. 479-508.
De Vries H., et al. Nuclear charge-density-distribution parameters from elastic electron scattering. Atomic data and nuclear data tables. 1987. Vol. 36(3), pp. 495-536. doi.org/10.1016/0092-640X(87)90013-1.
Gupta S.K., Sinha B. Intrinsic density and energy dependence: Exchange effects in alpha-nucleus scattering. Physical Review C. 1984. Vol.30 No.3, pp.1093. doi.org/10.1103/PhysRevC.30.1093.
Gontchar I.I., Chushnyakova M.V. A C-code for the double folding interaction potential of two spherical nuclei. Computer Physics Communications. 2010. Vol.181, No.1, pp.168-182.
Voos U.C., Von Oertzen W., Bock R. Optical-model analysis of the elastic scattering of complex nuclei at low energies. Nuclear Physics A, 1969. Vol.135. No.1, pp. 207-224. doi.org/10.1016/0375-9474(69)90159-6.
Khoa D.T., Satchler G.R., Von Oertzen W. Nuclear incompressibility and density dependent NN interactions in the folding model for nucleus-nucleus potentials. Physical Review C. 1997. Vol.56, No.2, pp. 954. doi.org/10.1103/PhysRevC.56.954.
Khoa D.T., Von Oertzen W. Refractive alpha-nucleus scattering: a probe for the incompressibility of cold nuclear matter. Physics Letters B. 1995. Vol.342 No.1, pp. 6-12. doi.org/10.1016/0370-2693(94)01393-Q.
Khoa D.T., Satchler G.R. Generalized folding model for elastic and inelastic nucleus–nucleus scattering using realistic density dependent nucleon–nucleon interaction. Nuclear Physics A. 2000. Vol.668, No.1, pp. 3-41.
Soldatkhan D., et al. New Measurements and Theoretical Analysis for the 16O+ 12C Nuclear System. Brazilian Journal of Physics. 2022. Vol. 52, No.5, pp. 1-10. doi.org/10.1007/s13538-022-01153-0.
