«Hanford» маркалы графиттердің элементтік құрамын және жылу өткізгіштігі мен электр өткізгіштігінің өзгерістерін және жылдам нейтрондардың флюенсіне байланысты күлі аз орташа түйіршікті графитті анықтау.

«Hanford» маркалы графиттердің элементтік құрамын және жылу өткізгіштігі мен электр өткізгіштігінің өзгерістерін және жылдам нейтрондардың флюенсіне байланысты күлі аз орташа түйіршікті графитті анықтау.

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.31489/2024No3/37-44

Кілт сөздер:

жылу өткізгіштік, электр өткізгіштік, күлі аз орташа түйіршікті графиттер, «Hanford» маркалы графит, жылдам нейтрондар, флюенс, доза

Аңдатпа

Жұмыс істеп тұрған ядролық реакторлардан алынған графиттің қасиеттерін зерттеу ядролық реакторлардың одан әрі пайдаланылуын және қызмет ету мерзімін ұзартуды бағалау шеңберінде графиттің қасиеттері мен тұтастығын болжау үшін маңызды. Зерттеудің мақсаты қызмет ету мерзімін анықтау үшін реактордың қалыпты жұмыс жағдайына сәйкес келетін өлшеу температурасының диапазонында VVR-SM зерттеу реакторының жылу бағанының қалауындағы күлі аз орташа түйіршікті графит маркалы графиттің электр өткізгіштігі мен жылу өткізгіштігін анықтау болып табылады. GMZ графитінің жылу өткізгіштігі мен электр өткізгіштігінің өзгеруі, сондай-ақ жылдам нейтрондардың флюенс пен өлшеу температурасына байланысты «Hanford» маркалы графитті салыстыру үшін зерттелді. Электр өткізгіштік пен жылу өткізгіштіктің доза мен температураға тәуелділігі анықталды. Нейтрондардың ағыны неғұрлым көп болса, материалдың жылу өткізгіштігі де, электр өткізгіштігі де соғұрлым төмендейтіні көрсетілген. Жылу бағанының қызмет ету мерзімі анықталды.

Авторлар туралы мәліметтер

С.А. Байтелесов

Baytelesov, Sapar Akimovich – Doctor (Sci.), Professor, Head of laboratory, Institute of Nuclear Physics, Uzbekistan Academy of Sciences, Ulugbek, Tashkent, Uzbekistan; SCOPUS Author iD: 9740002000; ORCID iD: 0000-0003-3926-9579; baytel@inp.uz

Д.Д. Тожибоев

Tojiboev, Davronbek Davlatalievich – PhD student, Institute of Nuclear Physics, Academy of Sciences of Uzbekistan, Ulugbek, Tashkent, Uzbekistan; ORCID iD 0009-0006-0405-696X; tojiboyev_davron89@mail.ru

 

И.И. Садыков

Sadikov, Ilkhom Ismailovich – Doctor (Sci.), Academician, Professor, Director, Institute of Nuclear Physics, Uzbekistan Academy of Sciences, Ulugbek, Tashkent, Uzbekistan; ORCID iD: 0000-0002-9779-370X, ilkham@inp.uz

Ф.Р. Кунгуров

Kungurov, Fakhrulla Rakhmatullayevich – Doctor (Sci.), Senior researcher, Deputy Director; Institute of Nuclear Physics, Uzbekistan Academy of Sciences, Ulugbek, Tashkent, Uzbekistan; ORCID iD: 0000-0003-4359-3523; fkungurov@inp.uz, +99871-2893758

Ш.А. Аликулов

Alikulov, Sherali Abdusalomovich – PhD, Senior researcher, Institute of Nuclear Physics, Uzbekistan Academy of Sciences, Ulugbek, Tashkent, Uzbekistan; ORCID iD: 0000-0003-4028-6501; alikulov@inp.uz; +99871-2893508

References

Zhao Lu, Tang Jiang, Zhou Min, Shen Ke. (2022) A review of the coefficient of thermal expansion and thermal conductivity of graphite. New Carbon Mater, 37(3), 544–555. DOI: 10.1016/S1872-5805(22)60603-6.

Virgiliev Yu.S., Kalyagina I.P., Zemlyanikin V.F., Klimenko A.A. (2007) Graphite for the high-temperature gas-cooled reactor GT-MGR. Atomic Energy, 103 (4), 235 – 237. https://elib.biblioatom.ru/text/atomnaya-energiya_t103-4_2007/p235/ [in Russian].

Zhmurikov E.I., Romanenko A.I., Bulusheva L.G., Anikeeva O.B., Lavskaya Yu.V., Okotrub A.V., Abrosimov O.G., Tsybulya S.V., Logachev P.V., Tecchiol L. (2007) Studies of the electronic structure and properties of composites based on the 13C carbon isotope. Surface. X-ray, synchrotron and neutron studies, 11, 29 – 35. https://elibrary.ru/item.asp?id=9554577&ysclid=lxvqu4h420350625560 [in Russian].

Zhmurikov E.I., Bolkhovityanov D.Yu., Blinov M.F., Ishchenko A.V., Kot N.Kh., Titov A.T., Tsybulya S.V., Tecchio L. (2010) On the issue of the durability of reactor graphites. Surface. X-ray, synchrotron and neutron studies, 5, 89 - 99. https://elibrary.ru/item.asp?id=15108600 [in Russian].

Zhang H., Lee G., Fonseca A.F., Bolders T.L., Cho K. (2010) Isotope effect on the thermal conductivity of graphene. Journal of Nanomaterials, Article ID 537657, 1 - 6. DOI: 10.48550/arXiv.1007.1496.

Belan E.P., Pokrovskiy A.S., Kharkov D.V. (2017) The effect of thermal annealing on thermal conductivity of graphite GR-280 irradiated up to high neutron fluence. Physical and mathematical sciences, I (1), 82 - 91. DOI:10.21685/2072-3040-2017-1-8. [in Russian].

Stankus S.V., Savchenko I.V., Agazhanov A.Sh., Yatsuk, O.S.; Zhmurikov, E.I. (2013) Thermophysical properties of MPG-6 graphite. Thermophysics of High Temperatures, 51(2), 205–209. https://www.mathnet.ru/php/archive.phtml?wshow =paper&jrnid=tvt&paperid=75&option_lang=eng [in Russian].

Vlasova K.P. (1964). Graphite as a high-temperature material. Collection of articles. 420. http://elcat. lib.misis.ru/vmsua5379ghkip/index.php?url=/notices/index/IdNotice:987677977/ Source:default# [in Russian].

Tadashi M., Masaaki H. (1992) Neutron irradiation effect on the thermal conductivity and dimensional change of graphite materials. Journal of Nuclear Materials, 195(1–2), 44-50. DOI: 10.1016/0022-3115(92) 90362-O.

Yumeng Zh., Yuhao J., Shasha L., Jie Gao., Zhou Zhou., Toyohiko Yano., Zhengcao Li. (2022) The Wigner energy and defects evolution of graphite in neutron-irradiation and annealing. Radiation Physics and Chemistry, 201, 110401. DOI: 10.1016/j.radphyschem.2022.110401.

Pavlov T.R., Lestak M., Wenman M.R., Vlahovic L., Robba D., Cambriani A., Staicu D., Dahms E., Ernstberger M., Brown M., Bradford M.R., Konings R.J.M., Grimes R.W. (2020) Examining the thermal properties of unirradiated nuclear grade graphite between 750 and 2500 K. Journal of Nuclear Materials, 538, 152176. DOI:10.1016/j.jnucmat.2020.152176.

Matthew S.L. Jordan., Paul R., Karen E. V., Tjark O. van Staveren., Matthew Brown., Bruce Davies., Nassia Tzelepi., Martin Metcalfe. (2018) Determining the electrical and thermal resistivities of radiolytically-oxidized nuclear graphite by small sample characterization. Journal of Nuclear Materials, 507, 68 - 77. DOI:10.1016/j.jnucmat.2018.04.022.

Denisova E.I., Shaq A.V. (2005) Measuring thermal conductivity using the IT-λ-400 meter. Ekaterinburg, 35. https://study.urfu.ru/Aid/Publication/279/1/Denisova_Shak2.pdf [in Russian].

Abdukadyrova I.Kh., Alikulov Sh.A., Akhmedjanov F.R., Baytelesov S.A., Boltabaev A.F., Salikhbaev U.S. (2014) High-Temperature Thermal Conductivity of SAV-1 the Aluminum Alloys. Atomic Energy, 116 (2), 100 - 104. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/ s10512-014-9825-0.pdf

Instruction manual model 3207 digital micro-ohm meter. USA (2011), 35 https://www.instrumentation2000. com/pub/media/pdf/ballantine-3207-manual.pdf

Kuntse H.I. (1989) Methods of physical measurements. Moscow, 216. https://lib-bkm.ru/12583 [in Russian].

Anne A.C., Yutai K., Snead M.A., Takizawa K. (2016) Property changes of G347A graphite due to neutron irradiation. Carbon, 109, 860 - 873. DOI:10.1016/j.carbon.2016.08.042.

Downloads

Түсті

2024-02-12

Өңделді

2024-04-17

Қабылданды

2024-08-14

Жарияланды

2024-09-30

How to Cite

Байтелесов S., Тожибоев D., Садыков I., Кунгуров F., & Аликулов S. (2024). «Hanford» маркалы графиттердің элементтік құрамын және жылу өткізгіштігі мен электр өткізгіштігінің өзгерістерін және жылдам нейтрондардың флюенсіне байланысты күлі аз орташа түйіршікті графитті анықтау. Eurasian Physical Technical Journal, 21(3(49), 37–44. https://doi.org/10.31489/2024No3/37-44

Журналдың саны

Бөлім

Энергетика
Loading...